Klauzula minimalnego oprocentowania – niedozwolone postanowienie w umowach o kredyt złotówkowy Banku Millennium S.A.

Klauzula minimalnego oprocentowania – niedozwolone postanowienie w umowach o kredyt złotówkowy Banku Millennium S.A.

Trudno zapewne byłoby znaleźć dzisiaj osobę, która nie słyszała o frankowiczach i ich sporach z bankami – niemal każdego dnia w mediach pojawiają się informacje na ten temat. Tymczasem okazuje się, że również kredytobiorcy posiadający kredyty złotówkowe mogli zostać oszukani przez banki.

W ostatnich miesiącach do sądów trafiły pierwsze pozwy przeciwko bankom dotyczące klauzuli minimalnego oprocentowania kredytu, czyli postanowienia w umowie, które blokowało spadek wysokości oprocentowania poniżej określonego w nim progu. W naszej ocenie, mogą one otworzyć nowy etap w sporach konsumentów z bankami.

Oprocentowanie kredytu

Standardowo oprocentowanie kredytu hipotecznego opiera się na stałej lub zmiennej stopie procentowej, z czego w Polsce najpopularniejszym jest to drugie – uzależnione od dwóch czynników:

  1. stałej i zdefiniowanej marży banku,
  2. stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej (najczęściej WIBOR).

Mówiąc inaczej, na oprocentowanie kredytu składa się zmienna stopa referencyjna (połączenie ceny pieniądza na runku międzybankowym) i marży (wynagrodzenie banku). Charakterystyczne dla oprocentowania zmiennego jest zatem to, że wysokość raty, a więc wydatek z jakim związany jest kredyt, może ulec zmianie w zależności od wysokości stopy procentowej. Im więc niższe oprocentowanie, tym niższa rata kredytu – i odwrotnie.

Klauzula minimalnego oprocentowania Banku Millennium

Czym jest klauzula minimalnego oprocentowania i dlaczego budzi uzasadnione wątpliwości kredytobiorców? Niektóre banki do swoich umów wprowadziły zapisy, zgodnie z którymi niezależnie od stopy procentowej (WIBOR), oprocentowanie kredytu nie może być niższe od wskazanej w umowie stopy minimalnej. Klauzule minimalnego oprocentowania wprowadził m.in. Bank Millennium, jej treść brzmi następująco:

  1. Kredyt, z zastrzeżeniem ust. 3 oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej.
  2. W przypadku kredytu oprocentowanego według zmiennej stopy procentowej Kredytobiorca ponosi ryzyko zmian stóp procentowych co oznacza, iż w przypadku wzrostu poziomu stopy referencyjnej wyższe będzie oprocentowanie kredytu i wzrośnie wówczas wysokość miesięcznej raty kapitałowo-odsetkowej, przy czym w przypadku jakiejkolwiek zmiany poziomu stopy referencyjnej oprocentowanie kredytu nie będzie niższe niż 3% w skali roku.
  3. Oprocentowanie kredytu stanowi sumę marży kredytu i stopy referencyjnej WIBOR3M i ulega zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej zgodnie z ust. 4. W sytuacji gdy wyliczone w ten sposób oprocentowanie kredytu byłoby niższe niż 3%, Bank zastosuje oprocentowanie w wysokości 3%, gdzie różnica pomiędzy poziomem oprocentowania w wysokości 3%, a stopą referencyjną WIBOR3M wyliczoną zgodnie z ust. 4 stanowiła będzie marżę Banku.

Konsekwencje tego rodzaju postanowienia są takie, że pomimo spadku stopu procentowej związanej z sytuacją na rynku międzybankowym, kredytobiorca nie płaci niższych rat. Jak widać na powyższym przykładzie umowy Banku Millennium, w sytuacji, w której stawka WIBOR i marża banku miałaby być niższa niż 3%, oprocentowanie i tak będzie równe 3%, a różnica wynikająca ze spadku stopy oprocentowania będzie dodatkową marżą banku, czyli jego dodatkowym zyskiem.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Rzecznik Finansowy o minimalnym oprocentowaniu

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: „UOKiK”) i Rzecznik Finansowy zajęli jednoznaczne stanowisko w zakresie klauzuli minimalnego oprocentowania w umowach kredytów – są niedozwolone.

Prezes UOKiK wskazał, że zmiana stóp procentowych powinna każdorazowo wpływać na zmianę oprocentowania kredytów opartych o np. WIBOR – niedopuszczalne jest ustanowienie dolnego limitu oprocentowania kredytów o zmiennej stopie procentowej z naruszeniem interesów konsumentów:

Apeluję o uczciwe rozliczenia między bankami a konsumentami. Ryzyko zmiany stóp procentowych powinno być równo rozłożone między bank a konsumenta. W analizowanej sytuacji minimalnych stóp procentowych ryzyko kredytodawcy jest nieporównywalnie mniejsze niż ryzyko kredytobiorcy związane ze zmienną, dodatnią stopą referencyjnąStosowanie dolnych limitów należy ocenić w kontekście naruszania dobrych obyczajów, które są wyznaczane przez zasady dobrych praktyk, takie jak choćby „Kodeks etyki bankowej”. W sytuacji rosnących stóp procentowych – bank ma prawo pobrać wyższą ratę, natomiast w odwrotnej sytuacji powinien ją obniżać. 

W zajętym w sprawie stanowisku, Prezes UOKiK zwrócił również uwagę na to, że kredyt z dolnym limitem oprocentowania jest mniej ryzykowny dla banku i w konsekwencji powinno to znaleźć odzwierciedlenie w niższej wysokości marży w względem kredytów bez limitu. Limity oprocentowania w umowach kredytowych powinny być natomiast ustalane w taki sposób, by symetrycznie rozłożyć ryzyko wzrostu lub spadku poziomu stóp referencyjnych pomiędzy bank i konsumenta. (więcej TUTAJ)

Rzecznik Finansowy również wystąpił do podmiotów rynku finansowego o wyjaśnienia dotyczące praktyk w zakresie wprowadzania lub podwyższania wysokości minimalnego oprocentowania kredytów lub pożyczek. Jak wskazał:

Problem tzw. klauzul minimalnego oprocentowania został zauważony przez naszych ekspertów jako niepokojąca tendencja na rynku. Potwierdzają ją kolejne wnioski składane przez klientów instytucji finansowych do Biura Rzecznika Finansowego. Dlatego zdecydowałem o podjęciu kroków w celu wyeliminowania tego zjawiska z rynku.

Rzecznik Finansowy zwrócił również uwagę na stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przedstawione w wyroku z dnia 9 lipca 2020 r. w sprawie Ibercaja Banco, C-452-18 (więcej TUTAJ).

Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Mówiąc o problemie klauzuli minimalnego oprocentowania, warto odwołać się do stanowiska Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”) wyrażonego w wyroku z dnia 9 lipca 2020 r. w sprawie Ibercaja Banco, C-452/18, do którego odwołał się również Rzecznik Finansowy. TSUE wskazał, że co do zasady postanowienie odnoszące się do minimalnego oprocentowania jest głównym przedmiotem umowy w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Niemniej, aby wyłączyć badanie abuzywności tego postanowienia, powinno ono spełniać wymóg przejrzystości.

TSUE wyjaśnił, że prawo europejskie nakazuje poinformowanie konsumenta i konsekwencjach ekonomicznych wynikających dla niego z mechanizmu, który wynika z zastosowania klauzuli minimalnego oprocentowania, w szczególności poprzez udostępnienie informacji o kształtowaniu się w przeszłości wskaźnika, na podstawie którego obliczana jest stopa oprocentowania.

Roszczenia kredytobiorców posiadających kredyt z klauzulą minimalnego oprocentowania

Klauzula minimalnego oprocentowania jest postanowieniem niedozwolonym, o którym mowa w art. 385(1) KC, bowiem kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Roszczenia kredytobiorców posiadających kredyt z tego rodzaju postanowieniem należy więc wiązać ze skutkami uznania jej za nieuczciwe postanowienie umowne, co oznacza, że nie powinno ono wiązać konsumenta już od chwili zawarcia umowy.

Trudno na ten moment ocenić jednoznacznie, czy podważenie klauzuli minimalnego oprocentowania może mieć skutek w postaci stwierdzenia nieważności całej umowy, czy wyłącznie prowadzić do zmiany sposobu określania oprocentowania kredytu lub jego wyłączenia w ogóle. Mając jednak na uwadze w szczególności orzecznictwo TSUE, wydaje się, że możliwe jest, iż sądy będą orzekać w ten właśnie sposób.

 

Klauzula minimalnego oprocentowania – niedozwolone postanowienie w umowach o kredyt złotówkowy Banku Millennium S.A.

Marta Nowacka

aplikant adwokacki

W Kancelarii zajmuje się postępowaniami sądowymi, w tym w szczególności sprawami frankowymi, jak również prawem pracy. Jest członkiem zespołu Kancelarii zajmującego się sprawami związanymi z ochroną praw konsumentów na rynku usług finansowych, w tym sprawami kredytów powiązanych z walutą obcą. Ponadto specjalizuje się w prawie pracy. W obszarze jej zainteresowań znajduje się prawo procesowe cywilne. […]

Adres

Czupajło Ciskowski & Partnerzy Kancelaria Adwokacka Sp.p.
ul. Śniadeckich 17
00-654 Warszawa

NIP: 5272819774 | KRS: 0000693729

Filia Kancelarii w Lublinie:
ul. Zana 11a, 20-601 Lublin
lublin@ccka.pl

Filia Kancelarii w Łodzi:
ul. Narutowicza 40/1, 90-135 Łódź
lodz@ccka.pl

Filia Kancelarii w Białymstoku:
ul. Warszawska 6 lok. 32, 15-063 Białystok
bialystok@ccka.pl

Filia Kancelarii w Rzeszowie:
ul. Jana i Jędrzeja Śniadeckich 20D/7, 35-006 Rzeszów
rzeszow@ccka.pl

Filia Kancelarii w Gdańsku:
ul. Jana Heweliusza 11/811, 80-890 Gdańsk
gdansk@ccka.pl

Filia Kancelarii w Olsztynie:
ul. Kajki 10-12, 10-547 Olsztyn
olsztyn@ccka.pl

Napisz do nas

Formularz kontaktowy
Zgoda
* pola obowiązkowe