Upadłość konsumencka – sposób na wyjście z długów

Klienci bardzo często zwracają się do nas z prośbą o poradę, czy jest jakiś sposób na wyjście z zobowiązań, których nie są w stanie spłacać. Problem ten – z uwagi na już obecne oznaki kryzysu – staje się coraz powszechniejszy, a w najbliższym czasie spodziewamy się jego nasilenia. 

Jednym z instrumentów, który może pomóc osobom zmagającym się z problemami finansowymi, jest upadłość konsumencka. Proces ten polega na częściowym lub nawet całkowitym umorzeniu zadłużenia, jednak należy pamiętać, że nie jest on przeznaczony dla wszystkich – by wszcząć postępowanie upadłościowe trzeba spełniać wyrażone w ustawie przesłanki.  

Kto może wnieść o upadłość konsumencką?

Przesłanki pozytywne

Sąd może ogłosić upadłość konsumencką tylko w stosunku do osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, która jest niewypłacalna. Niewypłacalność w tym przypadku występuje, gdy dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych (czyli takich, których termin zapłaty już upłynął) zobowiązań pieniężnych. Ustawodawca wprowadził w ustawie domniemanie, że utrata takiej zdolności nastąpiła, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące. 

Przesłanki negatywne

Obecnie po nowelizacji ustawy – Prawo upadłościowe, w praktyce można wskazać jedynie trzy przesłanki, które – mimo prawidłowo złożonego wniosku – uniemożliwiają ogłoszenie upadłości konsumenckiej: 

• posiadanie statusu przedsiębiorcy,
• posiadanie statusu wspólnika spółek osobowych oraz
• brak niewypłacalności dłużnika.

Dotychczasowa praktyka orzecznicza (po wejściu nowelizacji) pokazuje jednak, że obecnie sądy niezwykle rzadko oddalają takie wnioski. 

Skutki ogłoszenia upadłości

Umorzenie zobowiązań 

Najważniejszym skutkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest częściowe lub całkowite umorzenie zobowiązań upadłego. To, czy umorzenie nastąpi w części czy też w całości, zależy od decyzji sądu, który prowadzi przedmiotowe postępowanie. W praktyce najczęściej umorzenie całości zobowiązań następuje w sytuacji, kiedy upadły nie posiada żadnego majątku. 

Ogłoszenie upadłości a postępowania egzekucyjne

Jeżeli wobec upadłego przed ogłoszeniem upadłości toczyły się postępowania egzekucyjne, zostaną one zawieszone. Z kolei w sytuacji, gdy wierzyciel dłużnika chciałby wszcząć przeciwko niemu egzekucję po ogłoszeniu upadłości, postępowanie egzekucyjne zostanie przez komornika umorzone. 

Masa upadłościowa

Ogłoszenie upadłości niesie ze sobą poważne konsekwencje w odniesieniu do majątku upadłego. Z dniem ogłoszenia upadłości jego majątek staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli. Upadły nie traci statusu właściciela składników majątku, ale musi liczyć się z tzw. likwidacją całego majątku. Co do zasady to syndyk będzie wyłącznie uprawnionym do dokonywania czynności rozporządzających tym mieniem. 

Dodatkowo, z chwilą ogłoszenia upadłości upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także dokumenty dotyczące majątku i rozliczeń. 

Należy również pamiętać, że Prawo upadłościowe przewiduje możliwość zastosowania środków przymusu, jeżeli upadły:

• ukrywa się lub ukrywa swój majątek, 
• uchybia swoim obowiązkom, 
• po ogłoszeniu upadłości dopuszcza się czynów mających na celu ukrycie majątku lub obciążenie go pozornymi zobowiązaniami,
• w jakikolwiek sposób utrudnia ustalenie składu masy upadłości.

Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego

Jak wskazano powyżej, wszystkie składniki majątku upadłego wchodzą do masy upadłościowej, która służy zaspokojeniu wierzycieli, w tym również np. mieszkanie lub dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje. Nie oznacza to jednak, że upadły z dnia na dzień zostanie pozbawiony możliwości zaspokajania swoich potrzeb mieszkaniowych. Z sumy uzyskanej ze sprzedaży wydziela się mu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od 12 do 24 miesięcy.

Funkcjonowanie upadłego w świetle upadłości

Należy pamiętać, że nawet po ogłoszeniu upadłości upadły pozostaje autonomiczny w zakresie codziennego funkcjonowania. Co prawda, od tego momentu może zawierać tylko tzw.  drobne umowy życia codziennego, które pokrywane są z funduszy, które nie podlegały zajęciu przez syndyka. Nie jest on  też pozbawiony prawa do zapewnienia sobie środków i warunków do życia. 

Podsumowanie

Ogłoszenie upadłości powinno być poprzedzone rzetelną analizą sytuacji majątkowej dłużnika. Jednak w sytuacji, gdy inne instrumenty okażą się zawodne, upadłość konsumencka stanowi swoiste remedium na problemy związane z trudnościami w regulowaniu swoich wymagalnych zobowiązań. Wynika to głównie z faktu, że wszczęcie postępowania upadłościowego pozwala na częściowe lub nawet całkowite umorzenie zobowiązań, co pozwala dłużnikowi na „nowy start”.