Wakacje kredytowe – czy warto wziąć urlop od kredytu?

Zgodnie z nowo uchwalonymi przepisami już od 29 lipca Kredytobiorcy mogą wnioskować o tzw. wakacje kredytowe umożliwiające im odroczenie terminu płatności maksymalnie do 8 rat kredytu hipotecznego. Z pewnością wprowadzenie nowych regulacji stanowiło dla banków nie lada wyzwanie, czy mu podołali? To pokażą nam najbliższe dni, które okażą się sprawdzianem również pod względem przejrzystości procedur, gdyż jak się okazuje prosty na pozór mechanizm budzi pewne wątpliwości.

Czym są wakacje kredytowe?

Jest to możliwość odroczenia terminu spłaty maksymalnie do 8 rat kredytu hipotecznego zgodnie z poniższym harmonogramem:

• do 2 rat w okresie od 1 sierpnia 2022 r. do 31 września 2022 r.;
• do 2 rat w okresie od 1 października 2022 r. do 31 grudnia 2022 r.;
• do 4 rat w okresie od 1 stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. (z zastrzeżeniem, iż w jednym kwartale można odroczyć maksymalnie jedną ratę).

Odroczeniu podlegają zarówno raty kapitałowe jak i odsetkowe, nie można tu jednak zapomnieć o ewentualnym ubezpieczeniu kredytu, które regularnie należy opłacać niezależnie od wykorzystania okresu zawieszenia spłaty rat. Warto również wspomnieć, iż skorzystanie z wakacji kredytowych wiąże się z odpowiednim wydłużeniem łącznego okresu zobowiązania wobec banku wprost proporcjonalnie do ilości odroczonych rat.

Instytucja ustawowych wakacji kredytowych jest zdecydowanie korzystniejszym rozwiązaniem w stosunku do wakacji kredytowych, które może przewidywać umowa o kredyt zawarta z bankiem. W przypadku ustawowego odroczenia spłaty rat, instytucje bankowe nie będą naliczać z tego tytułu żadnych odsetek, co w przypadku wakacji kredytowych zawartych na podstawie zapisów umowy kredytowej mogą robić. Tak więc jest to możliwość bezpłatnego odsunięcia w czasie spłaty wybranych rat kredytu.

Kto i w jaki sposób może złożyć wniosek?

Tutaj ustawa jasno wskazuje, iż możliwość skorzystania z wakacji kredytowych przysługuje kredytobiorcy – konsumentowi na jego wniosek, w stosunku co do jednej umowy o kredyt hipoteczny zawartej w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Nie wyklucza to oczywiście kredytów zaciągniętych chociażby na zakup samej ziemi przeznaczonej na cele budowalne – o ile wynika to z potrzeby zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Również osoby posiadające kilka kredytowanych nieruchomości mogą odroczyć termin spłaty rat, natomiast tylko w stosunku co do tej, która zaspokaja ich własne potrzeby mieszkaniowe, co na etapie składania wniosku jest potwierdzane za pomocą stosownego oświadczenia.

Ponadto, wakacje kredytowe dotyczą wyłącznie umów zawartych przed dniem 1 lipca 2022 r., których termin spłaty kończy się co najmniej po upłynie 6 miesięcy od tego dnia.

Z tego rozwiązania nie mogą jednak skorzystać osoby, które zawarły umowę o kredyt hipoteczny indeksowany bądź denominowany do waluty innej niż PLN. Ustawodawca nie wypowiedział się jednak w zakresie umów, które w wyniku zawarcia aneksu zostały przemianowane i potraktowane tak jakby od początku były umowami złotówkowymi, co teoretycznie stwarza możliwość odroczenia spłaty rat również i w takim przypadku.

Osoby spełniające wszystkie powyższe warunki mogą złożyć wniosek na dwa sposoby – elektronicznie za pomocą internetowego konta bankowego bądź osobiście w jego oddziale, wskazując przy tym miesiące, w których raty mają podlegać odroczeniu – bank powinien umożliwić ustanowienie wakacji kredytowych na zadeklarowany przez kredytobiorcę okres w oparciu o jeden wniosek, choć jak wynika z raportu KNF część banków wymaga składania oddzielnych wniosków dla każdej raty, co w ocenie KNF stanowi praktykę nieakceptowalną i utrudniającą korzystanie przez kredytobiorców z przysługującego im prawa.

Co ważne, aby skorzystać z zawieszenia spłaty raty w danym miesiącu, należy złożyć w banku wniosek przed dniem spłaty raty za ten właśnie miesiąc. Po jego złożeniu, bank w terminie 21 dni od dnia otrzymania potwierdzi przyjęcie wniosku – brak takiego potwierdzenia nie wpływa jednak na rozpoczęcie zawieszenia spłaty kredytu.

Czy skorzystanie z wakacji kredytowych skutkuje wpisem do BIK-u?

Jak wynika z wypowiedzi Prezesa Związku Banków Polskich, informacja o skorzystaniu przez kredytobiorcę z wakacji kredytowych powinna być dostępna dla banków – tak, aby w przyszłości, dokonując oceny zdolności kredytowej miały wiedzę, że sytuacja klienta wymagała od niego niegdyś zawieszenia spłaty części rat kredytu. Z drugiej zaś strony, Minister Finansów podkreśliła, że skorzystanie z wakacji kredytowych nie będzie miało negatywnego wpływu na ocenę zdolności kredytowej zainteresowanego – gdyż jest to uprawnienie wynikające z mocy samego prawa. Podobną deklarację złożył Prezes BIK – wskazując przy tym, że chociaż w raporcie danego klienta znajdzie się wpis o odroczeniu spłaty rat, to skorzystanie z tego uprawnienia nie powinno wpłynąć na tzw. scoring kredytowy (metodę oceny zdolności kredytobiorcy do spłaty zadłużenia) wyjaśniając dalej, że fakt ten powinien pozostawać dla banków neutralny z zastrzeżeniem, iż na koniec banki oceniając w przyszłości zdolność kredytową będą dokonywały indywidulanej oceny ryzyka dla danego kredytobiorcy uwzględniając szereg różnych czynników.

Czy warto skorzystać z wakacji kredytowych?

Podstawowym założeniem wprowadzonej regulacji jest odciążenie i poprawienie sytuacji ekonomicznej kredytobiorców mających problem ze spłatą zadłużenia między innymi z uwagi na wzrost stopy referencyjnej NBP. Należy tutaj jednak podkreślić, iż skorzystanie z wakacji kredytowych nie wlicza się do okresu kredytowania, co z kolei wiąże się z wydłużeniem okresu spłaty zadłużenia nawet o 8 miesięcy. W związku z tym pojawiają się pytania czy warto zawiesić spłatę rat, jeżeli sytuacja ekonomiczna od nas tego nie wymaga oraz ewentualnie co możemy zrobić z „zaoszczędzonymi” środkami. W tej kwestii pojawia się coraz więcej głosów, aby nawet te osoby, które mogą sobie pozwolić na terminową spłatę rat rozważyły możliwość wakacji kredytowych, w czasie których mogliby dokonać tzw. nadpłaty kapitału, która w dalszej perspektywie doprowadzi do obniżenia łącznego kosztu kredytu.

Cytując Analityka Expandera: „Nadpłata jest dużo korzystniejsza niż zwykła spłata rat. Dla przykładu weźmy pod uwagę kredyt na 300 000 zł na 25 lat udzielony we wrześniu 2021 r. Jego rata przy obecnym poziomie stawki WIBOR (6,99 proc.) wynosi 2677 zł. W tej kwocie aż 2420 zł stanowią odsetki, a tylko 257 zł kapitał, który pomniejszy zadłużenie. Spłacając 2677 zł jako rata obniżamy zadłużenie zaledwie o 257 zł. Robiąc nadpłatę na kwotę 2677 zł obniżamy dług o pełne 2677 zł, a im niższy dług tym niższe odsetki już do końca okresu spłaty.” Trudno jednoznacznie oszacować łączna korzyść płynącą z nadpłacenia kapitału przede wszystkim z uwagi na oprocentowanie, które w przyszłości na pewno będzie ulegać zmianom, jednak dla powyższego przykładu „Teoretyczna suma korzyści z nadpłaty kwoty ośmiu rat może wynieść ok. 46 550 zł”.

Nie można tutaj jednak zapomnieć o możliwych konsekwencjach wynikających ze skorzystania z odroczenia spłaty rat, które mogą objawić się chociażby w ograniczeniu zdolności kredytowej w przyszłości. Poza tym z uwagi na horyzont czasowy kredytów hipotecznych, niemożliwe jest przewidzenie na jakiej wysokości będzie kształtowało się oprocentowanie kredytów za 10, czy 15 lat co będzie miało bezpośrednie przełożenie na wysokość kolejnych rat. W związku z tym, każdy kredytobiorca powinien dokonać analizy swojej własnej sytuacji finansowej, rozważając przy tym możliwe zyski i straty z zastosowania konkretnego rozwiązania, tak aby podjąć jak najkorzystniejszą dla siebie decyzję.