Jak uzyskać Europejski Tytuł Egzekucyjny?

W poprzednim wpisie zajęliśmy się zagadnieniem uznawania orzeczeń sądów zagranicznych przez sądy polskie. Jakie są jednak ułatwienia w dochodzeniu należnych roszczeń na terytorium Unii Europejskiej? Czy jest możliwość przyspieszenia takich procedur? Na czym polegają uproszczenia mające na celu urzeczywistnienie idei wspólnego rynku?
Obecnie istnieją trzy podstawowe instytucje europejskiego procesu cywilnego, przyczyniające się do tworzenia prawdziwego obszaru sprawiedliwości w Unii Europejskiej oraz do wdrażania jednolitego rynku. Należą do nich:

1. Europejski Tytuł Egzekucyjny (ETE),
2. Europejski Nakaz Zapłaty (ENZ) oraz
3. europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń.

Kontynuując problematykę związaną z wykonywaniem orzeczeń, w pierwszej kolejności przeanalizujemy zagadnienia związane z Europejskim Tytułem Egzekucyjnym.
ETE uregulowany został w Rozporządzeniu (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych. Europejski tytuł egzekucyjny to zaświadczenie towarzyszące orzeczeniu, ugodzie sądowej lub dokumentowi urzędowemu, zapewniające swobodny przepływ takiego orzeczenia, ugody lub dokumentu w Unii Europejskiej. Zaświadczenie takie stanowi zatem „europejski paszport sądowy” dla orzeczeń, ugód i dokumentów urzędowych. Jak wskazano w poprzednim wpisie, na poziomie wspólnotowym istnieją dwa sposoby dochodzenia wykonania za granicą orzeczenia, ugody sądowej lub dokumentu urzędowego:

1. uzyskanie europejskiego tytułu egzekucyjnego w państwie członkowskim, w którym wydano/zawarto/sporządzono orzeczenie, ugodę sądową bądź dokument urzędowy;
2. uzyskanie stwierdzenia wykonalności w państwie członkowskim, w którym dochodzi się wykonania, zgodnie z procedurą exequatur ustanowioną w Rozporządzeniu (WE) nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych („Bruksela I”).

Europejski tytuł egzekucyjny można uzyskać w odniesieniu do orzeczeń wydanych, ugód sądowych zatwierdzonych lub zawartych oraz dokumentów urzędowych sporządzonych po dniu 21 stycznia 2005 r., a w przypadku Bułgarii i Rumunii po dniu 1 stycznia 2007 r. w którymkolwiek Państwie Członkowskim za wyjątkiem Danii.
ETE musi dotyczyć bezspornego roszczenia pieniężnego w sprawie cywilnej lub handlowej. Może odnosić się także do zobowiązań alimentacyjnych.
Zaświadczenie ETE wydawane jest na wniosek wierzyciela. Należy go skierować zgodnie z prawem krajowym do właściwego organu w państwie członkowskim wydania. Zasadniczo powinien to być sąd rozpoznający sprawę co do istoty. Wniosek można złożyć w dowolnym czasie po wydaniu orzeczenia, przy czym orzeczenie musi być wykonalne. Wydając ETE sąd wypełnia standardowy formularz przedstawiony w załączniku 1 do Rozporządzenia. Poza ww. wymogami, sąd musi zbadać, czy orzeczenie jest wykonalne, czy roszczenie dotyczy zapłaty konkretnej kwoty pieniężnej, która stała się wymagalna i czy roszczenie pozostało bezsporne. Roszczenie uznaje się za bezsporne w następujących sytuacjach:

1. dłużnik wyraźnie zgodził się co do niego poprzez uznanie;
2. w toku postępowania sądowego dłużnik nigdy nie wniósł przeciwko niemu sprzeciwu zgodnie ze stosownymi wymogami proceduralnymi wynikającymi z prawa państwa członkowskiego wydania. Jeżeli dłużnik nigdy nie wniósł sprzeciwu przeciwko roszczeniu, sąd musi zbadać, czy milczenie lub brak działania dłużnika można uznać za milczące uznanie roszczenia zgodnie z prawem państwa członkowskiego wydania. Typowymi przykładami takiej sytuacji są orzeczenia zaoczne i nakazy płatności.
3. dłużnik nie stawił się ani nie był reprezentowany na rozprawie sądowej dotyczącej tego roszczenia, po początkowym zakwestionowaniu roszczenia w toku postępowania sadowego, pod warunkiem że na mocy prawa państwa członkowskiego wydania takie zachowanie traktuje się jako milczące uznanie roszczenia lub przyznanie faktów przedstawianych przez wierzyciela. W takiej sytuacji sąd musi zbadać, czy zgodnie z prawem państwa członkowskiego wydania postępowanie pozwanego może być równoznaczne z milczącym uznaniem roszczenia lub przyznaniem faktów.

Skutkiem uzyskania ETE jest możliwość dochodzenia przez wierzyciela wykonania świadczenia w innym państwie członkowskim, niż państwo wydania bez potrzeby ubiegania się o stwierdzenie wykonalności w takim państwie. Orzeczenie, ugodę sądową lub dokument urzędowy opatrzone zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego traktuje się tak, jak gdyby zostały wydane w państwie członkowskim wykonania i wykonuje się tak samo jak „krajowe” orzeczenie, ugodę sądową lub dokument urzędowy. Mówiąc prościej, ETE pozwala udać się bezpośrednio do komornika z wnioskiem o wszczęcie egzekucji.

Kolejnym ułatwieniem w dochodzeniu roszczeń zagranicznych jest postępowanie w sprawie Europejskiego Nakazu Zapłaty. Instytucję tę omówimy już w kolejnym wpisie.