Wspólnoty mieszkaniowe – odwołanie rocznych zebrań właścicieli (koronawirus)

Wspólnoty mieszkaniowe – odwołanie rocznych zebrań właścicieli (koronawirus)

Do końca marca wspólnoty mieszkaniowe mają ustawowy obowiązek zwołania rocznego zabrania ogółu właścicieli lokali. Ma ono kluczowy charakter dla funkcjonowania wspólnoty, albowiem w jego trakcie podejmowane są decyzje związane chociażby z ustaleniem planu gospodarczego i opłat na pokrycie kosztów zarządu wspólnoty, czy też udzieleniem absolutorium dla zarządu wspólnoty.

Z praktyki wynika, że w dużej ilości wspólnot zebrania roczne właścicieli miały odbyć się dopiero w najbliższych dniach. Obecna sytuacja w kraju i na świecie związana z zagrożeniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2 spowodowała jednak, że zebrania są odwoływane i jest pewne, że nie zostaną one przeprowadzone przed upływem ustawowego terminu.

Jak uzasadnić odwołanie zebrania rocznego? Czy brak zwołania zebrania ogółu właścicieli lokali w pierwszym kwartale roku może pociągać za sobą negatywne konsekwencje dla wspólnot mieszkaniowych? Czy wspólnoty mogą podjąć uchwały przewidziane dla zebrania rocznego w innym trybie (tj. poza faktycznym zebraniem właścicieli lokali)?

Termin zwołania zebrania

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 3 Ustawy o własności lokali, zarząd lub zarządca, któremu zarząd nad nieruchomością wspólną powierzono, jest obowiązany zwoływać zebranie ogółu właścicieli lokali co najmniej raz w roku, nie później niż w pierwszym kwartale każdego roku. Powyższe oznacza, że do dnia 31 marca bieżącego roku we wszystkich „dużych” wspólnotach mieszkaniowych powinno zostać przeprowadzone zebranie ogółu właścicieli lokali. Co prawda literalna wykładania przepisu mogłaby wskazywać, że do końca marca zarząd lub zarządca muszą jedynie „zwołać” zebranie (a nie je przeprowadzić), niemniej tego typu pogląd – w ocenie komentatorów i mając na uwadze wykładnię funkcjonalną tego przepisu – nie wydaje się uzasadniony i może narażać wspólnotę na negatywne konsekwencje (o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części).

Od wskazanego terminu zwołania zebrania ogółu właścicieli lokali ustawodawca nie przewiduje wyjątku i przyjąć należy, iż termin ten nie może być modyfikowany. Innymi słowy zwołanie i odbycie zebrania właścicieli w okresie późniejszym oznacza, że bezwzględny obowiązek zarządu lub zarządcy nie został prawidłowo zrealizowany.

Odwołanie zebrania z uwagi na stan zagrożenia epidemicznego

W ostatnim czasie wspólnoty mieszkaniowe (a właściwie zarządy lub zarządcy w ich imieniu) niejednokrotnie odwołują terminy zebrania ogółu właścicieli lokali powołując się na treść Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. z 2019 r., poz. 433). Należy jednak zauważyć, że sam tekst Rozporządzenia nie daje wprost podstawy do odwołania zebrań wspólnoty mieszkaniowej, nawet gdy ilość uczestników zebrania miałaby przekraczać 50 osób.

Zgodnie bowiem z § 9 ust. 1 Rozporządzenia zakazane zostało organizowanie zgromadzeń „w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. z 2019 r. poz. 631).” Wspomniany art. 3 ust. 1 Prawa o zgromadzeniach stanowi zaś, że „zgromadzeniem jest zgrupowanie osób na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska w sprawach publicznych.” Niewątpliwie zebranie ogółu właścicieli lokali ze swojego założenia nie jest „zgrupowaniem osób na otwartej przestrzeni” dostępnym „dla nieokreślonej imiennie” grupy. Nawet gdyby jednak przyjąć, że wskazany przepis Rozporządzenia znajduje zastosowanie do zebrań członków wspólnot mieszkaniowych, to wiele wspólnot musiałoby mieć na uwadze treść ust. 2 Rozporządzenia – zakazu, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się, w przypadku gdy liczba uczestników zgromadzenia wynosi nie więcej niż 50 osób, wliczając w to organizatora i osoby działające w jego imieniu”.

O ile zatem odwoływanie zebrań w celu ograniczenia powstawania skupisk ludzi, a tym samym minimalizowanie zagrożenia zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 jest działaniem jak najbardziej racjonalnym, powszechnie akceptowanym i zasługującym na aprobatę, o tyle zarządcy i zarządcy wspólnot muszą mieć na uwadze, że działania w tym zakresie nie znajdują jednoznacznego usprawiedliwienia prawnego (wyraźnej podstawy prawnej). Należy o tym pamiętać przy podejmowaniu przez wspólnotę dalszych działań i czynności związanych z normalnym funkcjonowaniem, a także przy ocenie konsekwencji upływu terminu przeprowadzania zebrania ogółu właścicieli lokali.

Skutki braku przeprowadzenia zebrania

Zebranie roczne ogółu właścicieli lokali ma kluczowy charakter dla działania wspólnoty mieszkaniowej. Z perspektywy każdego właściciela realizuje ono funkcję informacyjną, kontrolną oraz planistyczną. Doniosłość zebrania rocznego jest tym większa, że „minimalny” przedmiot (zakres) zebrania precyzuje sama Ustawa o własności lokali. Zgodnie z art. 30 ust. 2 tej Ustawy, przedmiotem zebrania powinny być w szczególności:

  • uchwalenie rocznego planu gospodarczego zarządu nieruchomością wspólną i opłat na pokrycie kosztów zarządu,

  • ocena pracy zarządu lub zarządcy, któremu zarząd nieruchomością wspólną powierzono,

  • sprawozdanie zarządu i podjęcie uchwały w przedmiocie udzielenia mu absolutorium.

Brak przeprowadzenia zebrania powoduje, że uchwały w ww. zakresie (kluczowym dla działania wspólnoty mieszkaniowej), nie zostaną podjęte. Może to rodzić szereg komplikacji na przyszłość, w krótkiej perspektywie czasu (tym bardziej, że trudno ocenić kiedy obecna sytuacja epidemiczna ulegnie zmianie…). Jak bowiem oceniać ważność i skuteczność rozporządzeń finansowych dokonywanych przez zarząd lub zarządcę wobec braku uchwalenia planu gospodarczego? Czy zarząd lub zarządca będą legitymowani do podejmowania określnych działań, czy też ich działania będą obarczone wadą prawną? Powyższe może stanowić realne zagrożenie, wpływające bezpośrednio na odpowiedzialność zarządu lub zarządcy wspólnoty mieszkaniowej, a także funkcjonowanie samej wspólnoty mieszkaniowej.

Stan wyższej konieczności

W celu uzasadnienia decyzji o odwołaniu lub przesunięciu zwołanego wcześniej zebrania właściciel i uniknięcia ewentualnych negatywnych konsekwencji jego braku warto poszukać instytucji natury ogólnej, które zostały przewidziane przez ustawodawcę na tego typu sytuacje dużo wcześniej. Jedną z nich jest instytucja stanu wyższej konieczności.
Generalnie o stanie wyższej konieczności możemy mówić wtedy, gdy w wyniku występującego niebezpieczeństwa ktoś dopuszcza się działania bezprawnego dla ratowania dobra oczywiście ważniejszego. Stan ten może wyłączać odpowiedzialność sprawcy. Jednocześnie, abyśmy mogli mówić o występowaniu stanu wyższej konieczności, niebezpieczeństwo musi mieć charakter rzeczywisty (mieć charakter realny a nie jedynie potencjalny) i bezpośredni.

W przypadku zebrań rocznych we wspólnotach mieszkaniowych jako działanie bezprawne może być ocenianie odwoływanie zebrań pomimo ustawowego obowiązku i terminu do ich przeprowadzenia. Dobrem ratowanym będzie z kolei niewątpliwie zdrowie i życie ludzi. Przy czym obecna sytuacja – rozprzestrzenianie epidemii koronawirusa i wydanie ww. Rozporządzenia – również uzasadnia twierdzenia, że niebezpieczeństwo ma charakter rzeczywisty i bezpośredni.

Możliwość „obiegowego” podjęcia uchwał rocznych

Czy wobec braku możliwości bezpiecznego zorganizowania zebrań właścicieli, istnieje możliwość przeprowadzenia zebrania rocznego ogółu właścicieli lokali i podjęcie stosownych uchwał, ale nie w formie bezpośredniej?

W wielu wspólnotach mieszkaniowych tego typu propozycje mają miejsce – zarządy lub zarządcy, chcą przeprowadzić zebranie roczne i podjąć wymagane dla tego zebrania uchwały wyłącznie w drodze indywidualnego zbierania głosów.
Poza ryzykiem zagrożeń związanych z bezpieczeństwem, tego typu rozwiązanie budzi również wątpliwości prawne i może wywoływać negatywne skutki dla wspólnot na przyszłość. Wskazuje się bowiem, że w sprawach objętych porządkiem obrad rocznego zebrania ogółu właścicieli lokali, podejmowanie uchwał wyłącznie w trybie indywidualnego zbierania głosów jest niedopuszczalne. Wobec ustanowionego w przepisie obowiązku zwołania zebrania właścicieli, podjęcie uchwały z jego pominięciem będzie stanowiło naruszenie prawa uzasadniające wystąpienie do sądu z powództwem o uchylenie uchwały (por. K. Osajda, Ustawa o własności lokali. Komentarz, 2019).

Pamiętać jednak należy, że wiele wspólnot wcześniej w drodze uchwał wprowadziło szczególne tryby głosowania nad uchwałami (np. głosowanie elektroniczne). Wówczas od zakresu regulacji szczególnej w danej wspólnocie mieszkaniowej i jej prawidłowości będą zależeć możliwości działania w konkretnej wspólnocie mieszkaniowej.

***

Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że na pełną aprobatę zasługują decyzje osób zarządzających wspólnotami mieszkaniowymi, które w trosce o zdrowie i życie mieszkańców, odwołują zaplanowane wcześniej zebrania właścicieli. Pomimo braku wyraźnej podstawy prawnej, takie działania mogą znaleźć uzasadnienie prawne choćby w opisanym wyżej stanie wyższej konieczności.

Pamiętać należy jednak, że wyjątkowa sytuacja, w której znajduje się obecnie społeczeństwo nie powinna być podstawą podejmowania działań bezprawnych. Stan zagrożenia prędzej czy później się skończy i pochopne decyzje mogą rodzić dalej idące konsekwencje prawne dla całej wspólnoty mieszkaniowej.

Wspólnoty mieszkaniowe – odwołanie rocznych zebrań właścicieli (koronawirus)

Paweł Milewski

adwokat | partner

W Kancelarii odpowiada za praktykę prawa spadkowego, podziału majątku, nieruchomości, a także postępowań sądowych. Reprezentuje Klientów przed sądami, organami ścigania oraz organami administracji publicznej. Specjalizuje się w sprawach spadkowych, związanych z planowaniem sukcesyjnym, a także podziałem majątku (w szczególności po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej). Dotyczy to przede wszystkim wsparcia Klientów w sprawach o stwierdzenie nabycia […]

Adres

Czupajło Ciskowski & Partnerzy Kancelaria Adwokacka Sp.p.
ul. Śniadeckich 17
00-654 Warszawa

NIP: 5272819774 | KRS: 0000693729

Filia Kancelarii w Lublinie:
ul. Zana 11a, 20-601 Lublin
lublin@ccka.pl

Filia Kancelarii w Łodzi:
ul. Narutowicza 40/1, 90-135 Łódź
lodz@ccka.pl

Filia Kancelarii w Białymstoku:
ul. Warszawska 6 lok. 32, 15-063 Białystok
bialystok@ccka.pl

Filia Kancelarii w Rzeszowie:
ul. Jana i Jędrzeja Śniadeckich 20D/7, 35-006 Rzeszów
rzeszow@ccka.pl

Filia Kancelarii w Gdańsku:
ul. Jana Heweliusza 11/811, 80-890 Gdańsk
gdansk@ccka.pl

Filia Kancelarii w Olsztynie:
ul. Kajki 10-12, 10-547 Olsztyn
olsztyn@ccka.pl

Napisz do nas

Formularz kontaktowy
Zgoda
* pola obowiązkowe