WAŻNE ZMIANY W UMOWACH FRANCZYZY
Truizmem jest stwierdzenie, że porządek prawny częstokroć nie nadąża za przemianami społecznymi, jednak mało kiedy to stwierdzenie tak dobrze opisuje rzeczywistość jak w przypadku przepisów regulujących umowę franczyzy. Ten popularny model wykonywania działalności gospodarczej przyjął się w Polsce niewiarygodnie dobrze. Według różnych raportów liczba osób zaangażowanych w sieci franczyzowe w Polsce przekracza ponad pół miliona osób. Ocenia się, że w Polsce w 2020 r. było dostępnych ponad 1300 różnych sieci franczyzowych.
Niestety, pomimo ogromnej popularności instytucji, przepisy regulują instytucję franczyzy w znikomym stopniu, pozostawiając wszystko coraz to bardziej skomplikowanym umowom, w których częstokroć brak jest należytego zabezpieczenia pozycji franczyzobiorcy. Do zdefiniowanych przez ustawodawcę podstawowych problemów należy:
- nierównowaga kontraktowa stron;
- problem nierzetelnych informacji przekazywanych franczyzobiorcom;
- narzucanie nierynkowych cen nabywania towarów;
- ukryte opłaty;
- problem długoterminowości umów franczyzowych;
- długotrwałość sporów sądowych z umów franczyzy;
- trudności przy rozwiązaniu umów franczyzowych;
- faktyczny brak korelacji pomiędzy wysokością opłat franczyzowych a zyskiem franczyzobiorcy.
Problemy powyższe zostały zauważone na poziomie rządowym, gdzie procedowane są zmiany mające na celu daleko idące uregulowanie umowy franczyzy. W tym celu Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego, którego głównym zamysłem ma być poprawa pozycji prawnej i bezpieczeństwa franczyzobiorców. Poniżej opisane zostaną główne kierunki zmian nowelizacyjnych.
1. Dokument informacyjny
Jako remedium na brak równości w aspekcie ekonomicznym, jak i dostępu do informacji po stronie franczyzobiorców, projekt zakłada nałożenie szczegółowego obowiązku informacyjnego na franczyzodawcę. Dokument ten zawierać ma informacje o wzajemnych zobowiązaniach stron, o sposobie wykonywania działalności gospodarczej przez franczyzobiorcę w oparciu o umowę franczyzy, o koniecznych do poniesienia w związku z wykonywaną umową kosztach i prognozowanych przychodach franczyzobiorcy z działalności franczyzowej, wzorzec umowy franczyzy oraz inne elementy wraz z określeniem skutków niezgodności dokumentu informacyjnego z umową.
2. Wypowiedzenie umowy
Projekt zmierza w tym zakresie w dwóch kierunkach. Po pierwsze w zakresie uporządkowania okresów wypowiedzenia umowy, ale po wtóre i ważniejsze, znacząco ograniczono możliwość rozwiązania umowy franczyzy ze skutkiem natychmiastowym, co w praktyce jest narzędziem dającym franczyzodawcom ogromną przewagę. W świetle nowych przepisów, konieczne będzie wystosowanie pisemnego upomnienia przed wypowiedzeniem umowy.
Również franczyzobiorcy zyskają możliwość wypowiedzenia umowy w przypadku udostępnienia w dokumencie informacyjnym nieprawdziwych lub nierzetelnych informacji.
3. Zwiększenie ochrony franczyzobiorców
Nowe przepisy wprowadzić mają silną regulację zmierzającą do ograniczenia możliwości nakładania i egzekwowania kar umownych w umowie franczyzy. W świetle proponowanych zmian franczyzodawca będzie ograniczony rocznym terminem przedawnienia co do realizacji roszczeń z tytułu kar umownych.
Ponadto wyeliminowaniu ulec ma powszechna praktyka zabezpieczania umów franczyzy za pomocą weksli własnych in blanco. W celu stanowczego wyeliminowania tej praktyki projektodawcy proponują całkowity zakaz wystawiania dokumentów na zlecenie.
Kierunek zmian przedstawionych w projekcie jest jednoznaczny i zmierza on w stronę zwiększenia ochrony franczyzobiorców. Postulat ten ocenić należy jako ze wszech miar słuszny, w szczególności w kontekście powszechności tej instytucji, a także braku faktycznej równowagi ekonomicznej i informacyjnej między franczyzobiorcami i franczyzodawcami.
Rzecz jasna projekt nie przesądza o ostatecznym kształcie nowelizacji, niemniej kierunek nadchodzących zmian jest oczywisty. Należy także pamiętać, że zmiany nie będą odczuwalne natychmiast, gdyż nowe przepisy obowiązywać mają jedynie umowy zawarte po wejściu w życie nowelizacji i nie będą wywierały skutków na umowy już obowiązujące.
Ze pełnym tekstem nowelizacji można zapoznać się na stronie: https://www.gov.pl/attachment/91c09d69-d575-47d0-bcf5-5692fa4abed1